وزارت امور خارجه جزئیات کامل طرح واردات خودرو توسط ایرانیان خارج از کشور را رسماً ابلاغ کرد

گشایش مسیر واردات خودرو برای ایرانیان خارج از کشور با ضوابط تازه و تعرفه‌های به‌روز

پس از کش و قوس‌های فراوان و گمانه‌زنی‌های متعدد، سرانجام وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نقشه راه شفافی را برای مشارکت ایرانیان مقیم خارج از کشور در طرح واردات خودرو به کشور منتشر کرد. این ابلاغیه که از سوی معاونت امور کنسولی، مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه به تمامی نمایندگی‌های ایران در سراسر جهان ارسال شده، به منزله آغاز رسمی فاز اجرایی واردات خودرو برای این قشر از هم‌وطنان محسوب می‌شود. هدف اصلی این طرح، بهره‌گیری از ظرفیت‌های ارزی ایرانیان مقیم خارج به منظور نوسازی ناوگان حمل‌ونقل و پاسخگویی به بخشی از نیاز بازار داخلی خودرو است. این دستورالعمل برای نخستین بار، فرآیندهای حیاتی نظیر "تأیید اقامت" و "تأیید اسناد مالکیت خودرو" را با تعرفه‌های مشخص کنسولی تشریح کرده تا ابهامات گذشته در مبادی گمرکی و ورودی کشور به حداقل برسد.

مبانی قانونی و اهداف کلان طرح واردات خودرو برای ایرانیان خارج از کشور

این ابلاغیه بر پایه بند (ر) تبصره (۱) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور و آیین‌نامه اجرایی مصوب هیئت وزیران تدوین شده است. رویکرد قانون‌گذار در این طرح، جذب سرمایه‌های ارزی ایرانیان مقیم خارج، بدون تحمیل فشار بر منابع ارزی کشور است. تأکید ویژه در این بخشنامه بر رویه "بدون انتقال ارز" است؛ به این معنی که متقاضیان باید از منابع ارزی شخصی خود در خارج از کشور برای خرید و واردات خودرو استفاده کنند و دولت هیچ تعهد ارزی در این زمینه نخواهد داشت. مسئولیت صحت اصالت و مالکیت خودرو به طور مستقیم بر عهده متقاضی است و نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران صرفاً مسئول تطبیق مدارک بارگذاری شده در سامانه با اسناد هویتی و اقامتی فرد هستند. این تفکیک وظایف، گرچه به سرعت بخشیدن به فرآیند تأیید مدارک کمک می‌کند، اما ریسک عدم انطباق فنی خودرو در زمان ورود به گمرکات ایران را تماماً متوجه واردکننده می‌سازد.

شرایط احراز هویت و الزامات اقامتی متقاضیان واردات خودرو

دستورالعمل جدید، شرایط سفت و سختی را برای متقاضیان واردات خودرو تعیین کرده است تا از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری شود. کلیه متقاضیان باید دارای ملیت ایرانی بوده و حداقل ۱۸ سال تمام داشته باشند. از مهمترین شرایط، احراز اقامت معتبر است؛ متقاضی باید مشمول تعریف ماده ۱ قانون حمایت از ایرانیان خارج از کشور باشد و اقامت او تا تاریخ ۲۱ خرداد ۱۴۰۴ آغاز شده باشد. همچنین، شرط حضور فیزیکی متقاضی در کشور محل اقامت حداقل برای یک روز در سال ۱۴۰۴ نیز ضروری است که توسط نمایندگی‌های ایران تأیید می‌شود. تأیید هویت ایرانی از طریق بارگذاری تصویر کارت ملی و تطبیق آن با اصل مدرک صورت می‌گیرد. این مقررات سخت‌گیرانه، با هدف جلوگیری از ایجاد اقامت‌های صوری صرفاً برای واردات خودرو تدوین شده است.

ضوابط فنی و محدودیت‌های مدل خودروهای وارداتی برای ایرانیان خارج از کشور

در بخش فنی، دستورالعمل ضوابط مشخصی را برای نوع و سن خودروهای مجاز تعیین کرده است. امکان ثبت سفارش برای هر دو دسته خودروهای "نو" و "کارکرده" فراهم است، با این قید که سن خودرو از زمان ساخت نباید بیش از ۵ سال باشد. این بازه زمانی، امکان واردات خودروهای نسبتاً جدید با استانداردهای آلایندگی بالا را فراهم می‌آورد. نکته قابل توجه، معافیت خودروهای کارکرده (با کارکرد بیش از ۹۹ کیلومتر) از دریافت "شناسنامه گارانتی" است که می‌تواند موانع خدمات پس از فروش را برای واردکنندگان شخصی کاهش دهد. با این حال، محدودیت‌های مهمی نیز اعمال شده است:

واردات خودروهای "راست‌فرمان" به دلیل عدم تطابق با قوانین ترافیکی ایران ممنوع است.

واردات برندهای "آمریکایی" به طور کامل ممنوع اعلام شده است.

یکی از بندهای مهم، شرط مالکیت پیشین است؛ متقاضیان فقط مجاز به واردات خودروهایی هستند که تا پیش از تاریخ ۱۲ آذرماه سال جاری (۱۳۸۷ شمسی) مالک رسمی آن‌ها بوده‌اند. این بند با هدف جلوگیری از دلالی و خرید فوری خودرو در خارج از کشور صرفاً برای واردات به ایران وضع شده است.

جدول تعرفه‌های گمرکی و هزینه‌های کنسولی واردات خودرو: شفافیت در ارقام ارزی

برخلاف رویه‌های گذشته، این ابلاغیه هزینه‌های جانبی را با شفافیت کامل به یورو اعلام کرده است. این شفافیت مالی به متقاضیان کمک می‌کند تا برآورد دقیق‌تری از هزینه‌های اولیه داشته باشند. تعرفه خدمات کنسولی در دو بخش دریافت می‌شود:

گواهی اقامت برای افراد حقیقی: ۲۳ یورو

تصدیق اسناد تملک خودرو: ۱۱۵ یورو

مجموع این هزینه‌ها ۱۳۸ یورو است که باید به حساب درآمدهای اختصاصی خزانه کل کشور واریز شود. این ارقام جدا از هزینه‌های حمل‌ونقل، بیمه و حقوق ورودی گمرکی در داخل ایران هستند.

در خصوص تعرفه‌های گمرکی (حقوق ورودی)، دولت با رویکرد حمایت از خودروهای پاک و کم‌مصرف، تعرفه‌های متفاوتی را در نظر گرفته است:

| نوع خودرو / حجم موتور | نرخ حقوق ورودی (تعرفه) | توضیحات تکمیلی |

| :——————- | :——————— | :————————————— |

| خودروهای تمام برقی (EV) | ۴ درصد | پایین‌ترین نرخ جهت تشویق به هوای پاک |

| خودروهای پلاگین هیبرید (PHEV) | ۱۵ درصد | تعرفه ترجیحی برای خودروهای با قابلیت شارژ برقی |

| خودروهای هیبرید (HEV) | ۱۰۰ درصد | افزایش قابل توجه تعرفه نسبت به پلاگین‌ها |

| بنزینی تا ۱۵۰۰ سی‌سی | ۱۱۰ درصد | خودروهای اقتصادی و شهری |

| بنزینی ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی‌سی | ۱۲۰ درصد | رده سدان‌ها و کراس‌اوورهای سایز متوسط |

| بنزینی ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سی‌سی | ۱۳۰ درصد | موتورهای قدرتمندتر و شاسی‌بلندها |

| بنزینی ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سی‌سی | ۱۴۵ درصد | خودروهای نیمه لوکس و پرقدرت |

| بنزینی بالاتر از ۳۰۰۰ سی‌سی | ۱۶۵ درصد | بالاترین نرخ تعرفه (خودروهای لوکس و خاص) |

این ساختار تعرفه‌گذاری، پیامی روشن برای تشویق واردات تکنولوژی‌های نوین و پرهیز از خودروهای پرمصرف بنزینی دارد.

منشأ ارز، مهلت ثبت سفارش و پشتیبانی از متقاضیان واردات خودرو

همان‌طور که اشاره شد، تمامی خودروهای وارداتی در این طرح مشمول رویه "بدون انتقال ارز" هستند؛ به این معنی که متقاضی باید از منابع ارزی خود در خارج از کشور استفاده کند. ثبت سفارش این خودروها نیز صرفاً از محل بند (۹) ماده (۳۸) آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات انجام می‌شود. مهلت زمانی در نظر گرفته شده برای ثبت سفارش از این محل، تا پایان سال جاری، یعنی ۲۹ اسفندماه تعیین شده است. این ضرب‌الاجل نسبتاً کوتاه، نیازمند اقدام سریع متقاضیان برای تکمیل فرآیندهای اداری و کنسولی است.

وزارت امور خارجه با هدف کاهش ابهامات و ارائه راهنمایی، تدابیر پشتیبانی را نیز پیش‌بینی کرده است. در این ابلاغیه تأکید شده که وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) و همکاران ذی‌مدخل در نمایندگی‌ها باید آمادگی پاسخگویی به سوالات را داشته باشند. همچنین، تشکیل یک "گروه مشترک" در یکی از پیام‌رسان‌های اجتماعی برای ارائه خدمات و راهنمایی لحظه‌ای در نظر گرفته شده است. نظارت بر حسن اجرای تمامی این مراحل نیز مستقیماً بر عهده روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور گذاشته شده است تا از هرگونه تفسیر سلیقه‌ای یا انحراف از قانون جلوگیری شود. این سطح از پشتیبانی، اقدامی مثبت در جهت تسهیل فرآیند برای ایرانیان خارج از کشور است.

مجله خودرویی آر سی