فک پلاک خودرو چرا از خود معامله مهم‌تر است؟
چرا فک پلاک مهم‌تر از خودِ معامله خودرو است؟
غفلت رایج در معاملات خودرو و پیامدهای حقوقی آن
در بسیاری از معاملات خودرو، فروشندگان پس از امضای قولنامه، خودرو را بدون انجام فرآیند رسمی فک پلاک تحویل می‌دهند؛ اقدامی که می‌تواند آن‌ها را در معرض مسئولیت‌های سنگین کیفری و مدنی قرار دهد. تا زمانی که پلاک خودرو به نام فروشنده باقی مانده باشد، تمامی تخلفات و جرائم احتمالی با آن خودرو، به نام او ثبت می‌شود.
پلاک ثبت‌شده؛ سند مالکیت قانونی تا زمان تعویض
در عرف معاملاتی، فروشنده معمولاً با تنظیم وکالت‌نامه، مسئولیت فک پلاک را به خریدار واگذار می‌کند. اما در موارد متعدد، خریدار از انجام این تعهد خودداری کرده و با همان پلاک مرتکب تخلفات رانندگی یا جرائم کیفری می‌شود. از نظر قانونی، تا زمان تعویض پلاک، مالک رسمی خودرو همان فردی است که پلاک به نام او ثبت شده است.
فک پلاک؛ بخش جدایی‌ناپذیر انتقال مالکیت
فک پلاک به معنای جداسازی پلاک قبلی و نصب پلاک جدید برای مالک بعدی است. این فرآیند، بخشی از تشریفات رسمی انتقال مالکیت محسوب می‌شود. حتی اگر در قولنامه ذکر شود که مسئولیت خودرو از تاریخ معامله با خریدار است، این توافق خصوصی در برابر مراجع قضایی اعتبار کافی ندارد.
مستند قانونی و تبعات کیفری
بر اساس ماده ۷۲۰ قانون مجازات اسلامی، استفاده از وسیله نقلیه با پلاک متعلق به شخص دیگر بدون رضایت او، جرم کیفری محسوب می‌شود و می‌تواند منجر به صدور حکم حبس شود. در صورت ارتکاب جرائم سنگین مانند سرقت یا قتل با خودرویی که فک پلاک نشده، فروشنده باید بی‌گناهی خود را اثبات کند و ممکن است تا مدت‌ها به‌عنوان مظنون در پرونده باقی بماند.
مسئولیت مدنی و کیفری فروشنده تا زمان فک پلاک
تا زمانی که فک پلاک به‌طور رسمی انجام نشده باشد، فروشنده از نظر قانون همچنان مالک خودرو تلقی می‌شود. در صورت بروز تخلف یا جرم، او باید با ارائه مدارک مانند مبایعه‌نامه، وکالت‌نامه و شهادت شهود، بی‌تقصیری خود را اثبات کند. در برخی موارد، فروشنده ناچار به طرح شکایت کیفری علیه خریدار می‌شود.
راهکار عملی برای پیشگیری از تبعات
بهترین راهکار برای جلوگیری از این مشکلات، مشروط کردن تحویل خودرو به انجام فک پلاک در مرکز تعویض پلاک است. قولنامه و پرداخت بیعانه می‌تواند در دفتر انجام شود، اما خودرو باید تنها پس از فک پلاک تحویل داده شود. در مراکز تعویض پلاک، پس از احراز اصالت خودرو و انجام مراحل کارشناسی، وجه معامله به فروشنده پرداخت و خودرو به خریدار واگذار می‌شود.
پاسخ به پرسش متداول
اگر در قولنامه ذکر شود که مسئولیت خودرو از تاریخ معامله با خریدار است، آیا فروشنده همچنان مسئول خواهد بود؟ بله. این شرط توافقی میان طرفین است و در برابر مراجع رسمی اعتبار قانونی ندارد. اثبات اینکه خودرو در زمان تخلف در اختیار خریدار بوده، ممکن است زمان‌بر و دشوار باشد.
جمع‌بندی؛ فک پلاک، گام حیاتی در معاملات خودرو
فک پلاک نه‌تنها یک الزام قانونی، بلکه سپری حفاظتی برای فروشنده در برابر مسئولیت‌های کیفری و مدنی است. بی‌توجهی به این مرحله، می‌تواند مسیر ساده معامله خودرو را به جاده‌ای پرخطر از مسئولیت‌های قضایی تبدیل کند. فروشندگان باید تا زمان انجام کامل فک پلاک، از تحویل خودرو خودداری کرده و تسویه‌حساب را در محل تعویض پلاک انجام دهند.
