با ابلاغ تصویبنامه شماره ۱۴۶۸۴۳ هیئت وزیران در تاریخ ۲ آذر ۱۴۰۴، نظام یارانهای بنزین در ایران دستخوش تغییرات بنیادینی شد که بهطور مستقیم بر هزینههای نگهداری و مصرف سوخت بخش قابل توجهی از ناوگان خودرویی کشور تأثیر میگذارد. این مصوبه که حاصل جلسه ۱۴ آبان ۱۴۰۴ هیئت وزیران و پیشنهاد مشترک سازمان برنامه و بودجه و وزارت نفت است، مسیر جدیدی را برای مدیریت مصرف سوخت ترسیم کرده و بهویژه خریداران خودروهای جدید، وارداتی و همچنین مالکان چند خودرو را هدف قرار داده است. برخلاف تصورات قبلی مبنی بر افزایش صرف قیمت بنزین، این سند نشاندهنده حذف کامل سهمیه بنزین برای گروههای خاصی از خودروها و حرکت به سمت قیمتگذاری شناور و مبتنی بر نرخهای بینالمللی است.
حذف سهمیه بنزین برای خودروهای نوشماره و وارداتی؛ پایان دوران یارانه پنهان
مهمترین بخش این مصوبه که محور تحولات آتی بازار خودرو و قیمت بنزین خواهد بود، بند سوم آن است. دولت با این تصمیم، خطکشی آشکاری میان خودروهای موجود در بازار و ورودیهای جدید آن ایجاد کرده است. طبق متن صریح این ابلاغیه، از نیمه دوم آذرماه ۱۴۰۴، امتیاز دریافت بنزین سهمیهای با نرخهای ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان، بهطور کامل برای چهار دسته از وسایل نقلیه حذف میشود:
خودروهای با پلاک دولتی (بهاستثنای آمبولانسها)
خودروهای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی
تمامی خودروهای وارداتی (اعم از نو و کارکرده که پس از این تاریخ پلاک جدید دریافت میکنند)
تمامی خودروهای نوشماره داخلی
این بدان معناست که از تاریخ مذکور، هر فردی که اقدام به خرید و پلاکگذاری یک خودروی صفر کیلومتر داخلی (از تولیدکنندگان یا مونتاژکاران) یا یک خودروی وارداتی کند، کارت سوخت آن فاقد هرگونه سهمیه بنزین یارانهای خواهد بود. این خودروها ملزم به سوختگیری با نرخ آزاد یا "اضطراری" خواهند شد که این تغییر، هزینه جاری استفاده از خودروهای جدید را نسبت به مدلهای قدیمیتر با سهمیه یارانهای، به شکل قابل توجهی افزایش میدهد.
نرخ جدید بنزین آزاد: ۵ هزار تومان و مکانیسم شناور فصلی
در بند دوم این مصوبه، مکانیسم تازهای برای قیمت بنزین غیریارانهای تعریف شده است. بر خلاف نرخهای ثابت پیشین، اکنون فرمول «قیمت خرید بنزین از پالایشگاهها (معادل فوب خلیج فارس) به اضافه ۱۰ درصد» مبنای تعیین قیمت قرار گرفته است. طبق سند، نرخ سوختگیری با استفاده از کارت اضطراری جایگاه، معادل حداقل ۱۰ درصد قیمت خرید بنزین از پالایشگاهها (۵۰,۰۰۰ ریال) تعیین شده است که معادل ۵۰۰۰ تومان است. این یعنی خودروهای مشمول بند سوم (صفر کیلومتر و وارداتی) تمام باک خود را با بنزین ۵ هزار تومانی پر خواهند کرد؛ نرخی که نسبت به بنزین سهمیهای ۱۵۰۰ تومانی، افزایش ۳.۳ برابری و نسبت به نرخ ۳۰۰۰ تومانی، افزایش حدود ۶۶ درصدی را نشان میدهد.
.jpg)
نکته حائز اهمیت این است که این نرخ ۵۰۰۰ تومانی ثابت نخواهد ماند. تبصره بند ۹ مصوبه، وزارت نفت را مکلف کرده تا قیمت بنزین آزاد را بهصورت فصلی و بر اساس میانگین قیمتهای بینالمللی (فوب) و محاسبات داخلی بهروزرسانی کند. این گام، به روشنی نشانگر حرکت دولت به سوی آزادسازی تدریجی قیمت سوخت و همگامسازی آن با نوسانات بازارهای جهانی و نرخ ارز است.
چالشهای جدید برای مالکان چند خودرو و تغییرات سهمیه دوگانهسوزها
دولت در بندهای ۴ و ۵ این مصوبه، سیاستهای خود را برای مدیریت مصرف بنزین و تشویق به استفاده از سوختهای جایگزین گسترش داده است:
قانون «هر کد ملی، یک خودروی سهمیهبگیر»: اشخاص حقیقی که بیش از یک خودروی سواری بنزینسوز دارند، تنها برای «یکی» از خودروهای خود سهمیه بنزین با نرخهای ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی را دریافت خواهند کرد. خودروهای دوم و بعدی آنها، مشمول حکم بند ۳ شده و سهمیه آنها حذف میشود و باید با قیمت بنزین آزاد سوختگیری کنند. وزارت نفت مسئول طراحی سامانهای برای انتخاب خودروی اصلی توسط مالک شده است. این بند با هدف مقابله با تقاضای سرمایهای برای خودرو و مدیریت مصرف، هزینههای نگهداری خودروهای دوم و بیشتر را افزایش میدهد.
کاهش سهمیه دوگانهسوزها: از ابتدای بهمنماه ۱۴۰۴، سهمیه بنزین نرخ دوم (۳۰۰۰ تومانی) خودروهای دوگانهسوز به «نصف» کاهش مییابد. این اقدام، به منظور ترغیب مالکان این خودروها به استفاده بیشتر از سوخت CNG و تنوعبخشی به سبد سوخت کشور صورت گرفته است. همچنین وزارت نفت موظف به توسعه زیرساختهای لازم برای تبدیل خودروهای بنزینی به دوگانهسوز شده است.
پیامدهای گسترده مصوبه جدید بر بازار خودرو و اقتصاد ملی
اجرای این مصوبه از نیمه آذر ۱۴۰۴، میتواند اثرات عمیقی بر بخشهای مختلف اقتصاد، بهویژه بازار خودرو و حملونقل داشته باشد:
قطبی شدن بازار خودرو: بازار به دو دسته «خودروهای پلاک قدیم» (با سهمیه) و «خودروهای پلاک جدید» (بدون سهمیه) تقسیم میشود. پیشبینی میشود خودروهای کارکرده که قبل از این تاریخ پلاک شدهاند، به دلیل حفظ سهمیه بنزین، با افزایش تقاضا و احتمالاً حباب قیمتی مواجه شوند. در مقابل، خودروهای صفر کیلومتر و وارداتی ممکن است در کوتاهمدت با کاهش جذابیت برای اقشار متوسط روبهرو گردند.
تغییر الگوی مصرف: افزایش قیمت بنزین برای خودروهای جدید و فشار بر دوگانهسوزها برای استفاده از CNG، میتواند به سمت خرید خودروهای کممصرفتر، روی آوردن بیشتر به خودروهای گازسوز و حتی استفاده از وسایل حملونقل عمومی سوق دهد.
اثرات تورمی: هرچند این مصوبه مستقیماً بر قیمت بنزین سهمیهای موجود تأثیر نمیگذارد، اما آزادسازی قیمت برای بخش جدیدی از ناوگان و شناورسازی آتی نرخ بنزین آزاد، میتواند بهتدریج بر هزینههای حملونقل و در نتیجه بر نرخ تورم اثرگذار باشد.
در مجموع، مصوبه ۱۴۶۸۴۳ هیئت وزیران را میتوان فاز جدید و مهمی از برنامه هدفمندی یارانهها در حوزه انرژی دانست. فازی که در آن، نگاه حمایتی دولت از سهمیه بنزین برای خودروهای جدید و اضافی حذف شده و مصرفکننده را به سمت مواجهه با قیمت واقعی سوخت رهنمون میسازد. این تغییر پارادایم، چشمانداز آینده بازار خودرو و الگوی مصرف انرژی در کشور را به شکل محسوسی دگرگون خواهد کرد.
مطالب مرتبط
- آغاز طرح ویژه فروش وانت سایپا 151 GX؛ جزئیات و شرایط تحویل اعلام شد
- <h1>بخشنامه جدید فروش اقساطی گک امپو هیبریدی ابلاغ شد: فرصتی تازه در بازار خودرو</h1>
- آغاز طرح فروش فوقالعاده دو محصول فونیکس توسط مدیران خودرو در آذر ۱۴۰۴
- سامانه یکپارچه عرضه خودروهای وارداتی، ثبتنام تویوتا پرادو و لندکروز را آغاز میکند