افزایش چشمگیر قیمت بنزین سوپر وارداتی در بورس انرژی؛ نگرانی‌ها از ثبات بازار سوخت تشدید شد

در بحبوحه موج فزاینده تورم و افزایش نرخ کالاها و خدمات در اقتصاد ایران، جدیدترین تحول در بازار انرژی، خبر از جهش ناگهانی قیمت بنزین سوپر وارداتی می‌دهد. این فرآورده نفتی که تنها مدت کوتاهی است راه خود را به جایگاه‌های سوخت باز کرده، در دومین عرضه خود در بورس انرژی با افزایش قابل توجهی روبرو شده است. این رخداد، بار دیگر نگرانی‌ها را پیرامون ثبات قیمت سوخت‌های غیریارانه‌ای تشدید کرده و سؤالاتی را درباره مکانیزم قیمت‌گذاری و مدیریت واردات مطرح می‌سازد.

جزئیات تازه از افزایش قیمت بنزین سوپر در بورس انرژی

بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی بورس انرژی، قیمت پایه بنزین سوپر وارداتی در دومین مرحله عرضه خود، با رشدی معنادار همراه بوده است. در حالی که در ابتدای آذر ماه سال جاری، عرضه نخست این محصول با قیمت پایه ۶۵ هزار و ۸۰۰ تومان صورت گرفت که با احتساب هزینه‌های جانبی مانند مالیات بر ارزش افزوده، کارمزد جایگاه‌داران و حمل‌ونقل، قیمت نهایی مصرف‌کننده را به حدود ۸۳ هزار و ۷۰۰ تومان به ازای هر لیتر رساند؛ اکنون و تنها با فاصله یک ماه، قیمت پایه در اطلاعیه جدید بورس انرژی به ۶۹ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافته است.

این افزایش ۳ هزار و ۷۰۰ تومانی در قیمت پایه بنزین سوپر وارداتی، به طور قطع منجر به افزایش مجدد قیمت نهایی در نازل‌های سوخت خواهد شد. با فرض پایداری سایر هزینه‌های سربار، پیش‌بینی می‌شود که قیمت نهایی برای مالکان خودروهای نیازمند بنزین سوپر، از مرز ۸۵ هزار تومان و حتی ۸۷ هزار تومان فراتر رود. این روند صعودی در یک بازه زمانی کوتاه، سیگنالی نگران‌کننده به بازار مخابره می‌کند که حاکی از ناپایداری نرخ سوخت‌های آزاد و وابستگی شدید آن‌ها به نوسانات اقتصادی و مدیریتی کلان است.

ابهامات پیرامون زنجیره تأمین و دلایل افزایش قیمت بنزین سوپر وارداتی

کارشناسان حوزه انرژی با بررسی دقیق اطلاعیه‌های عرضه بنزین سوپر، با ابهاماتی مواجه شده‌اند که پاسخ به آن‌ها می‌تواند شفافیت بیشتری را در خصوص دلایل این نوسان قیمتی فراهم آورد. هنوز به طور دقیق مشخص نیست که آیا محموله‌های وارداتی بنزین سوپر به صورت مجزا و در فواصل زمانی مختلف وارد کشور شده‌اند یا اینکه یک محموله بزرگ‌تر در ابتدا وارد شده و اکنون در چند بخش در بورس انرژی عرضه می‌شود. این تمایز در تحلیل دلایل افزایش قیمت بنزین سوپر از اهمیت بالایی برخوردار است:

در صورت عرضه از یک محموله واحد: افزایش ۳۷۰۰ تومانی می‌تواند ناشی از عواملی چون هزینه‌های انبارداری یا به‌روزرسانی نرخ ارز در محاسبات قیمت پایه باشد.

در صورت عرضه محموله‌های جدید: این افزایش قیمت می‌تواند بازتاب‌دهنده نوسانات قیمت جهانی فرآورده‌های نفتی (پلت خلیج فارس) یا افزایش هزینه‌های بیمه و حمل‌ونقل دریایی باشد.

نکته حائز اهمیت دیگر، ارتباط مستقیم قیمت بنزین سوپر وارداتی با نرخ ارز است. از آنجا که این نوع بنزین بدون یارانه‌های دولتی و بر اساس قیمت‌های بین‌المللی (FOB) قیمت‌گذاری می‌شود، هرگونه نوسان در بازار ارز آزاد یا سامانه مبادله‌ای، مستقیماً بر قیمت پایه بورس انرژی اثرگذار خواهد بود. افزایش نرخ دلار در ماه گذشته، به احتمال فراوان یکی از عوامل اصلی در رسیدن قیمت پایه به ۶۹ هزار و ۵۰۰ تومان بوده است. این مکانیزم قیمت‌گذاری شناور، هرچند بار مالی دولت را کاهش می‌دهد، اما ریسک نوسانات اقتصادی را به طور کامل به مصرف‌کننده نهایی منتقل می‌کند.

بنزین سوپر وارداتی: ضرورت فنی در برابر چالش اقتصادی

از منظر فنی و مهندسی خودرو، عرضه بنزین سوپر با عدد اکتان بالا (بالای ۹۵) برای بخش قابل توجهی از ناوگان خودرویی مدرن کشور، به ویژه خودروهای وارداتی جدید و برخی مدل‌های مونتاژی چینی با پیشرانه‌های توربوشارژ و سیستم تزریق مستقیم سوخت (GDI)، یک ضرورت انکارناپذیر است. استفاده از بنزین معمولی با اکتان پایین در این پیشرانه‌ها، می‌تواند منجر به پدیده احتراق زودرس یا "ناک" شود که در بلندمدت آسیب‌های جدی و پرهزینه‌ای به اجزای حیاتی موتور وارد می‌کند. بنابراین، دسترسی به بنزین سوپر استاندارد، از بعد فنی یک مزیت بزرگ برای حفظ سلامت و کارایی خودروها به شمار می‌آید.

با این حال، چالش اصلی در شکاف قیمتی فاحش میان بنزین یارانه‌ای (۳۰۰۰ تومان) و بنزین سوپر وارداتی است. این تفاوت قیمتی حدود ۲۷ برابری، عملاً بنزین سوپر را به یک کالای لوکس تبدیل کرده که تنها بخش محدودی از جامعه قادر به استفاده مداوم از آن هستند. این وضعیت می‌تواند پیامدهای ناخواسته‌ای در بازار خودروهای دست‌دوم نیز داشته باشد؛ خودروهایی که با بنزین سوپر تغذیه شده‌اند، ممکن است ارزش بازاری بالاتری پیدا کنند، در حالی که استفاده از بنزین معمولی در خودروهای حساس، می‌تواند به عنوان یک نکته منفی فنی در هنگام خرید و فروش تلقی شود.

چشم‌انداز آینده عرضه و قیمت بنزین سوپر در بازار ایران

روند فعلی نشان‌دهنده عزم دولت و وزارت نفت برای ادامه طرح عرضه بنزین سوپر با نرخ آزاد است. این سیاست که با اهدافی چون مدیریت مصرف سوخت و کاهش بار مالی یارانه‌ها دنبال می‌شود، اکنون در مراحل آزمایشی و اولیه خود قرار دارد. با توجه به افزایش ۳۷۰۰ تومانی در دومین عرضه، می‌توان پیش‌بینی کرد که قیمت این حامل انرژی در ماه‌های آتی نیز روندی صعودی یا حداقل شناور و متغیر داشته باشد.

عامل کلیدی در تعیین قیمت‌های آینده بنزین سوپر، وضعیت بازار ارز و قیمت‌های جهانی فرآورده‌های نفتی خواهد بود. در صورت ادامه روند صعودی دلار، مشاهده قیمت‌هایی نزدیک به ۱۰۰ هزار تومان برای هر لیتر بنزین سوپر وارداتی در آینده‌ای نه چندان دور، دور از انتظار نخواهد بود. از سوی دیگر، استقبال یا عدم استقبال مصرف‌کنندگان از این سطوح قیمتی نیز می‌تواند بر استراتژی واردکنندگان و حجم عرضه‌ها تأثیرگذار باشد. آنچه مسلم است، پایان دوران بنزین سوپر ارزان‌قیمت در ایران است و مالکان خودروهای مدرن باید خود را برای واقعیت‌های جدید اقتصادی وفق دهند؛ واقعیتی که در آن، نگهداری اصولی از خودرو مستلزم پرداخت هزینه‌های گزاف سوخت بر اساس استانداردهای بین‌المللی است، در حالی که درآمدها همچنان به ریال محاسبه می‌شود. این ناترازی، چالش اصلی بازار خودرو و سوخت در سال پیش‌رو خواهد بود.

مجله خودرویی آر سی