تسلط فزاینده خودروسازان چینی بر بازارهای اروپا و خاورمیانه با محوریت خودروهای برقی

صنعت خودروسازی جهان در آستانه تحولی عمیق قرار گرفته است و در کانون این دگرگونی، خودروسازان چینی با سرعتی بی‌سابقه در حال فتح بازارهای بین‌المللی هستند. این خیزش بلند که با تکیه بر نوآوری در خودروهای برقی، قیمت‌گذاری رقابتی و استراتژی‌های هوشمندانه زنجیره تامین صورت پذیرفته، باعث شده است سهم خودروسازان چینی در مناطقی چون اروپا و خاورمیانه به طرز چشمگیری افزایش یابد. در حالی که مسیر موفقیت در هر یک از این بازارها چالش‌ها و فرصت‌های منحصربه‌فردی را پیش روی خودروسازان چینی قرار داده است، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که برندهای چینی آماده‌اند تا در سال‌های آینده جایگاه خود را به عنوان بازیگران اصلی صنعت خودرو تثبیت کنند.

پیشروی خیره‌کننده خودروسازان چینی: سهم رو به رشد در بازارهای جهانی

در یک دهه گذشته، هیچ کشوری به‌اندازه چین در تحول و توسعه صنعت خودروسازی جهان نقش نداشته است. خودروسازان چینی از یک سو با سرمایه‌گذاری‌های عظیم در تحقیق و توسعه و از سوی دیگر با حمایت‌های دولتی، توانسته‌اند در تولید خودروهای برقی پیشتاز باشند و این مزیت رقابتی را به بازارهای خارجی نیز تسری دهند. بر اساس گزارش‌های موسسات معتبر تحقیقاتی مانند JATO، تنها در ماه مه ۲۰۲۵، سهم بازار خودروسازان چینی در قاره اروپا دو برابر شده است که نشان‌دهنده یک جهش بی‌سابقه است. این رشد به‌ویژه در بخش خودروهای تمام برقی (BEV) بارزتر بوده و گواه رویکرد آینده‌نگر چین در این صنعت است. این روند صعودی، خودروسازان سنتی اروپایی، ژاپنی و آمریکایی را به چالش کشیده و رقابتی تازه را در سطح جهانی رقم زده است.

خودروهای برقی چینی در اروپا: فرصت‌ها، چالش‌ها و تعرفه‌ها

بازار خودرو اروپا در سال ۲۰۲۴ با رشدی معادل ۳.۹ درصد و فروش بیش از ۱۶ میلیون دستگاه، همچنان یکی از بزرگترین و مهم‌ترین بازارهای جهانی محسوب می‌شود. در این میان، سهم خودروهای برقی باتری‌دار (BEV) به ۱۳.۶ درصد از کل ثبت‌نام‌های جدید رسیده که همسو با گرایش جهانی به سمت حمل‌ونقل پاک است. خودروسازان چینی توانسته‌اند از این فرصت نهایت استفاده را ببرند؛ به‌گونه‌ای که چین با سهم ۱۷.۲ درصدی، اکنون بزرگترین منبع واردات خودرو به اتحادیه اروپا به شمار می‌رود.

با این حال، ورود گسترده خودروهای برقی چینی به اروپا با چالش‌هایی نیز همراه است. نگرانی‌ها از یارانه‌های دولتی و رقابت ناعادلانه، اتحادیه اروپا را بر آن داشته تا تعرفه‌های جبرانی را بر واردات خودروهای برقی چینی اعمال کند. این تعرفه‌ها که برای شرکت‌های همکار حدود ۲۰.۷ درصد و برای شرکت‌های غیرهمکار تا ۳۵.۳ درصد تعیین شده، با هدف حمایت از صنایع داخلی اروپا در برابر آنچه "دامپینگ" خوانده می‌شود، وضع شده‌اند. در پاسخ به این موانع، برخی خودروسازان چینی رویکرد تولید محلی در اروپا را در پیش گرفته‌اند. به‌عنوان مثال، یکی از برندهای بزرگ چینی در حال احداث کارخانه‌ای در مجارستان است، هرچند تولید انبوه این کارخانه طبق گزارش‌ها تا سال ۲۰۲۶ به تعویق افتاده است. این استراتژی به آنها کمک می‌کند تا از تعرفه‌ها عبور کرده و به زنجیره‌های تامین و بازار داخلی اروپا نزدیک‌تر شوند.

خاورمیانه: سکوی پرتاب طلایی برای خودروسازان چینی و توسعه خودروهای برقی

بر خلاف اروپا، بازار خاورمیانه، به‌ویژه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (GCC)، برای خودروسازان چینی فرصت‌های بی‌نظیری را فراهم کرده است. این منطقه با ثبات اقتصادی و رشد پیش‌بینی‌شده (مانند رشد ۴.۹ درصدی اقتصاد امارات در سال ۲۰۲۶)، پس از همه‌گیری کرونا وارد مسیر رشد پایداری در صنعت خودرو شده است. فروش خودرو در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ در خاورمیانه ۱۰.۹ درصد افزایش یافته است. اما نقطه عطف، علاقه فزاینده مصرف‌کنندگان به خودروهای برقی است؛ به طوری که سهم فروش خودروهای برقی در نیمه اول سال به ۷.۷ درصد رسیده که نشان‌دهنده رشد ۲۱.۳ درصدی نسبت به سال قبل است و حتی در برخی موارد از نرخ پذیرش در اروپا نیز فراتر رفته است.

چرا خاورمیانه برای خودروهای برقی چینی جذاب است؟

نبود تعرفه‌های حمایتی: خودروسازان چینی در خاورمیانه با هیچ‌گونه تعرفه یا جریمه اضافی مواجه نیستند که این امر به کاهش قیمت نهایی و افزایش رقابت‌پذیری آن‌ها کمک می‌کند.

حمایت دولت‌ها از زیرساخت: دولت‌های منطقه، خصوصاً امارات، سرمایه‌گذاری‌های چشمگیری در توسعه زیرساخت‌های شارژ و اکوسیستم خودروهای برقی انجام داده‌اند که تقاضا را افزایش می‌دهد.

تمایل به تنوع‌بخشی اقتصادی: کشورهای خاورمیانه با هدف کاهش وابستگی به نفت و حرکت به سمت اقتصادهای سبزتر، به شدت به فناوری‌های نوین و پایدار از جمله خودروهای برقی روی آورده‌اند. این امر باعث می‌شود که آنها پذیرای برندهای جدید و نوآور چینی باشند.

تقاضا برای مدل‌های مقرون‌به‌صرفه: اگرچه یک برند معروف آمریکایی با ۳۱.۷ درصد سهم بازار، رهبر فعلی خودروهای برقی در امارات است، اما تقاضا برای مدل‌های مقرون‌به‌صرفه چینی ۲۶۴ درصد افزایش یافته است که نشان‌دهنده قدرت خرید این محصولات است.

دلایل محبوبیت و موانع پیش روی خودروسازان چینی در بازارهای جهانی

خودروسازان چینی توانسته‌اند با مزایای متعددی راه خود را به بازارهای جهانی باز کنند:

ارزش خرید بالا در برابر قیمت: ارائه امکانات مدرن، فناوری‌های پیشرفته و عملکرد مناسب با قیمتی مقرون‌به‌صرفه، نقطه قوت اصلی خودروهای برقی چینی است.

استراتژی تولید محلی: ساخت کارخانه در مناطق هدف مانند اروپا برای کاهش تأثیر تعرفه‌ها و هزینه‌های لجستیک.

عدم اعمال تعرفه در خاورمیانه و شمال آفریقا: این عامل به حضور جهانی فعال‌تر و گسترش بی‌دغدغه‌تر کمک می‌کند.

توسعه شبکه توزیع و مشارکت‌ها: همکاری با شرکای محلی در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برای بهبود دسترسی و خدمات.

با این وجود، گسترش نفوذ خودروسازان چینی بدون چالش نیست:

اعتماد و شناخت برند: بسیاری از مصرف‌کنندگان، خصوصاً در بازارهای سنتی‌تر، همچنان به برندهای قدیمی و شناخته‌شده‌تر تمایل دارند.

کمبود قطعات و خدمات پس از فروش: گزارش‌ها حاکی از آن است که مشتریان گاهی برای دریافت قطعات یدکی یا حل مشکلات نرم‌افزاری خودروهای برقی چینی تا چهار ماه منتظر می‌مانند. این مسئله می‌تواند به توقف خطوط تولید، کاهش نرخ تولید و تأخیر در تحویل خودروها منجر شود.

چالش‌های لجستیک و بیمه: افزایش قیمت قطعات کمیاب و پیچیدگی‌های لجستیکی، فشار مضاعفی بر هزینه‌های تولید وارد می‌کند. حتی برخی شرکت‌های بیمه نیز از همکاری با برندهای چینی خودداری می‌کنند که اعتماد مصرف‌کننده را بیشتر تضعیف می‌کند.

استراتژی‌های چین برای غلبه بر چالش‌ها و چشم‌انداز آتی

در مواجهه با این چالش‌ها، خودروسازان چینی راهکارهای سریع و مؤثری را در پیش گرفته‌اند. تولید محلی قطعات کلیدی برای کاهش هزینه‌های واردات، سرمایه‌گذاری مشترک با تولیدکنندگان باتری و تجهیزات الکترونیکی و همچنین تنوع‌بخشی به زنجیره تامین از طریق همکاری با کشورهای جنوب شرق آسیا، آمریکای لاتین و آفریقا از جمله این اقدامات است. علاوه بر این، برنامه‌های حمایتی دولت چین، به‌ویژه در حوزه خودروهای برقی، نقش مهمی در کاهش مشکل کمبود قطعات و تقویت جایگاه این صنعت ایفا می‌کند.

پیش‌بینی سناریوهای آینده بازار (۲۰۲۶ تا ۲۰۳۰):

خاورمیانه: این منطقه نقش کلیدی در توسعه جهانی خودروسازان چینی ایفا خواهد کرد. برآوردها نشان می‌دهد که سهم خودروسازان چینی از بازار خاورمیانه و آفریقا تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۳۴ درصد خواهد رسید، در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۴ تنها ۱۰ درصد بوده است.

اروپا: با وجود تعرفه‌های جبرانی، پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که سهم خودروهای چینی در بازار اروپا از ۶ درصد فعلی به ۱۲ درصد تا سال ۲۰۳۰ افزایش خواهد یافت. این نشان می‌دهد که تعرفه‌ها هرچند مانعی هستند، اما توانایی توقف کامل پیشروی خودروسازان چینی را ندارند.

خودروسازان چینی با موفقیت وارد بازارهای جهانی شده‌اند و به‌ویژه در حوزه خودروهای برقی به بازیگرانی قدرتمند تبدیل شده‌اند. اگرچه چالش‌هایی مانند جلب اعتماد مصرف‌کننده، تقویت خدمات پس از فروش و حل مشکل کمبود قطعات همچنان پابرجا هستند، اما مزایایی مانند ارزش خرید بالا، قیمت رقابتی و پیشگامی در فناوری خودروهای برقی، نقاط قوتی هستند که نمی‌توان نادیده گرفت. با توجه به روندهای کنونی، می‌توان با اطمینان گفت که برندهای چینی در سال‌های آینده به گسترش حضور خود در اروپا و خاورمیانه ادامه خواهند داد و نقش پررنگ‌تری در شکل‌دهی آینده صنعت خودروسازی جهان ایفا می‌کنند.

مجله خودرویی آر سی